کفش مناسب ورزش

کفش‌ ورزشی، یک قسمت ضروری و به عنوان یکی از ابزار اصلی انجام هر تمرین و رشته ورزشی مطرح است. انتخاب کفش مناسب ورزش در سلامت عضلات و اسکلت شما در حین ورزش موثر می‌باشد. یک کفش مناسب می‌تواند جلوی بروز بسیاری حوادث، جراحات و دردها را بگیرد. تهيه كفش ورزشی مناسب كه امروزه برای اجرای بهتر ورزش بسيار مهم بوده، دارای سه كاركرد اصلی حفاظت از پا، راحتی و حمل وزن بدن است.

به طور كلی عناصر آناتوميک و فيزيولوژيک به طور همزمان سبب حركت موثر می‌شوند. درحركت سه فاكتور حركت ايمن، حركت موثر و حركت با كيفيت، بسيار مهم است. آناتومی اصلی يک پا را ۲۶ استخوان، ۳۳ مفصل، ۱۹ عضله و يک گروه از ليگامنت‌ها تشكيل می‌دهند که ساختار پا نقش بسيار مهمی درحركت دارد. علوم حركت‌شناسی و بيومكانيک در حركت پا بسيار به يكديگر وابسته هستند. يک پا به طور متوسط روزانه ۱۰هزار بار با زمين برخورد می‌كند و به طور ميانگين ۱۸۶ هزار و ۷۵ كيلومتر را در طول زندگی طی خواهد كرد، در پرش يک پا و يا دريک گام بلند حدود ۳۱۵ و نيم كيلومتر فشار روی پای ورزشكار وارد می‌شود.

در پا سه مكانيسم ذخيره انرژی (جذب شوک) شامل كشش تاندون آشيل، صاف شدن قوس پا و بالشتك زيرپاشنه پـا وجود دارد. متخصصان معتقدند استفاده از کفش‌های غيراستاندارد حتی بر اعصاب و روان و راندمان کار انسان نيز تاثير نامطلوبی می‌گذارد. از مهم‌ترين اعضايی که ارتباط مستقيم با پا دارد، کمر و ستون فقرات است که بيش‌ترين آسيب را از کفش غيراستاندارد می‌بيند. همچنين استفاده از اين قبيل کفش‌ها موجب اختلال در راه رفتن و تعادل می‌شود. در هنگام ورزش کردن نيز استفاده از کفش مخصوص هر رشته ورزشی اهميت فوق‌العاده‌ای دارد چرا که هر ورزش شامل فعاليت‌ها، تحرکات و شرايط خاص خود است و لازم است از کفش مخصوص آن رشته استفاده شود. اما با وجود تنوع محصولات يافتن کفش مناسب می‌تواند يک چالش باشد.

برخی از اصول راهنما برای انتخاب کفش مناسب ورزش اين موارد هستند:

۱. به علت آن که پاها در حين فعاليت ورم می‌کنند، هميشه کفش را در بعدازظهر يا پس از فعاليت امتحان کنيد.
۲. کفش‌ها را با همان جورابی امتحان کنيد که عادت داريد در ضمن تمرين بپوشيد.
۳. اطمينان حاصل کنيد که وقتی بندهای کفش را می‌بنديد، پنجه‌های پای‌تان به آسانی حرکت نمی‌کند و پاشنه پاهايتان هنگام راه رفتن نمی‌لغزد.
۴. چند قدمی در مغازه راه برويد يا بدويد تا مطمئن شويد که کفش‌ها راحت هستند. کفش ورزشی را نبايد به زور به پا کرد.
۵. وقتی می‌‌خواهيد کفش را امتحان کنيد، بندهای آن را محکم ببنديد مانند اينکه می‌خواهيد فعاليت ورزشی را آغاز کنيد.
۶. اگر به طور مرتب يک تمرين ورزشی را انجام می‌دهيد، کفشی را بخريد که خاص ورزشی باشد که آن را انجام می‌دهيد.

ويژگی‌های عمومی یک کفش مناسب ورزش
رشته‌های ورزشی مختلف به کفش‌های خاصی نياز دارند، اما برخی ويژگي‌های عمومی در کفش برای همه رشته‌ها يکسان است.
علاوه بر ويژگی‌های متداول در کفش‌های معمولی که افراد عادی می‌پوشند، کفش‌های ورزشی بايد ضمن دارا بودن آن ويژگی‌ها،‌ ملحقات خاصی داشته باشند يا در برخی قسمت‌ها عناصر بنيادی و برجسته‌ای را دارا باشند. سه عنصر بنيادی در همه کفش‌های خوب ورزشی عبارتند از:

– انعطاف پذيری برای تمامی حرکات مختلف پا
– ثبات يا استحکام برای حمايت و حفاظت از چرخش‌های ناگهانی
– لايه گذاری مناسب برای جذب ضربه و راحتی کل پا
ساير قسمت‌هایی که يک کفش ورزشی بايد داشته باشند، عبارتند از:

۱ ـ قسمت جلوی کفش در ناحيه پنجه که فضای کافی را برای حرکت انگشتان فراهم کند و مطمئن شويد كه در پنجه پا سه تا ۱۲ميليمتر از انگشت شصت پا فضای خالی وجود دارد.
۲ ـ محافظ مچ پا که از اين ناحيه محافظت می‌کند.
۳ ـ زبانه کفش نرم و بلند که از فشار بند يا الحاقات مربوط به آن جلوگيری می‌کند.
۴ ـ تخت بيرونی يا خارجی کفش که امکان حرکت رو به جلو، کشش و جذب ضربه را داشته باشد.
۵ ـ همچنين کف داخلی کفش بايد نرم و دارای قوس مناسب برای پا باشد.
۶ ـ محافظ پاشنه پا که بايد پاشنه را محکم و ثابت نگه‌دارد.

چند نكته دیگر برای انتخاب كفش مناسب ورزش:

۱- كفش بايد اندازه پا باشد نه اينكه صرفا زيبا باشد.
۲- در هنگام خريد هر دو لنگه كفش را امتحان كنيد.
۴- هرگز كفش تنگ به اميد اينكه جا باز می كند نخريد.
۵- كفشی بخريد كه برای ورزش مورد نظر طراحی شده باشد.
۶- اگر پای شما به چرم روی كفش فشار می‌آورد به طوری كه سبب بيرون زدگی از كفش می‌شود آنرا كنار بگذاريد.
۷- كفشی بخريد كه به اندازه كافی حركت را كنترل كند.
۸- افراد با قوس كف پای زياد از كفش‌هايی استفاده كنند كه انعطاف پذيری بالايی داشته باشد و از پوشيدن كفش‌هايی كه پا را محدود می‌كند خودداری كنند.
۹- افراد دارای كف پای صاف بايد كفش دارای لايه ميانی بسيار سفت برای كنترل حركت و كاهش ميزان چرخش داخلی بپوشند.
۱۰- افرادی كه دارای قوس كف پای طبيعی هستند بايد كفش‌هايی بپوشند كه برآمدگی مختصر دارد.

 استفاده از كفی كفش

 كفی‌ها از نظر جنس به ۳ دسته كفی‌های نرم، كفی‌های نیمه سخت و كفی‌های سخت تقسیم می‌شوند. كفی‌های مواج بیشتر برای رفع خستگی و جلوگیری از اعمال فشار به پاها استفاده می‌شوند و موارد استفاده درمانی آن‌ها محدود است و كفی‌های دیگر نیز بسته به نوع عارضه به صورت خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند. انداختن كفی اضافه در كفش باعث ایجاد عایق اضافه و سطح اتكاء بهتری می‌شود. كفی‌های مصنوعی قابلیت جذب رطوبت را ندارند و زمانی كه خیس شوند از آب اشباع نمی‌شوند و تركیبی منبسط دارند كه به تهویه پا كمک می‌كند.

 قیمت، یک عامل اقتصادی

در انتخاب کفش رنگ و مدل هم متاثر از سن، جنسیت و گرایش‌های فردی و اجتماعی می‌باشند و جنس و كیفیت كفش هم به اوضاع اقتصــادی و وجدان اجتماعی جامعه باز می‌گردد. اما بر اساس تحقیقات انجام شده می‌توان گفت كه مردم در انتخاب كفش، مدل و قیمت آن از فاكتورهای بسیار مهم می‌دانند و متاسفانه راحتی كفش جزء اولین اولویت‌های آنان قرار نمی‌گیرد. شاهد این مدعا خستگی، داغی و سوزش پا و شیوع انواع ناهنجاری‌ها مثل انگشتان چكشی انگشت شست كج، ناخن فرو رفته، تاول و میخچه، بونیون، كف‌پای صاف و كف‌پای گود، پای پهن، كوتاهی آشیل و احساس كمر درد، مفاصل مچ، زانو و… در عموم مردم می‌باشد كه گاهی اوقات كفش نامناسب به عنوان علت اصلی آن‌ها و در دیگر موارد به عنوان تشدیدكننده درد عمل می‌كند.

 مفهوم راحتی كفش از اندازه بودن آن متفاوت است چرا كه راحتی كفش به معنای در نظر گرفتن كاركردهای واقعی كفش در هنگام انتخاب است و كاركرد اصلی كفش به نقش حمایتی و حفاظتی آن باز می‌گردد. انسان بر روی دو پای خویش راه می‌رود و می‌پرد و می‌جهد و می‌دود.

 وقتی به آنالیز حركت پا توجه می‌كنیم, پای انسان را یک اهرم حركتی می‌یابیم كه در مقابل نیروهای واكنشی زمین از خود كنش نشان می‌دهد و بدون یک كفش مناسب، به بافت‌های نرم پا آسیب وارد خواهد شد.

یكی دیگر از نقش‌های مهم كفش و نقش شكل‌دهی و ظرافت بخشی به اعمال پا و كمك به اجــرای الگوی درست حــركت می‌باشد، به طوری‌كه بدون كفش، راه رفتن انسان شكل ناخوشایندی به خود می‌گیرد. مصداق این مسئله را به وضوح می‌توان در ورزش‌های مختلف دید چرا كه هر ورزشی كفش مخصوص به خود را دارد و پا را از بسیــاری از آسیب‌های خـارجی محافظت می‌كند.

رویه کفش

الف: رویه کفش باید از الیاف کتان باشد و در آن حداقل مواد شیمیایی استفاده شود تا از بروز حساسیت‌ها جلوگیری شود و همچنین به تهویه‌ها در کفش که یکی از عوامل جلوگیری از بیماری‌های قارچی در قسمت پا می‌باشند کمک شود.

ب: رویه کفش باید دارای منافذی برای عبور هوا باشد استفاده از کفش‌هایی که دارای رویه‌هایی با منافذ فراوان می‌باشند در تهویه کفش برای خنک شدن پا و هم‌چنین جلوگیری از بیماری‌های قارچی مناسب‌تر می‌باشد.

ج: استحکام رویه کفش باید به نحوی باشد که از پیچ خوردگی پا جلوگیری کند و هم‌چنین در برابر فشارهای وارده در طی زمان حالت اولیه خود را از دست ندهد.

د: کفش‌ها باید دارای بند باشند. استفاده از کفش‌هایی که دارای چسبک می‌باشند به هیچ عنوان در ورزش توصیه نمی‌شود به علت اینکه چسبک‎‌ها نمی‌توانند نیروهای وارده را در هنگام تغییر جهت ورزشکار، برخوردها و اتفاقات را به‌درستی خنثی کنند و احتمال بروز صدمه به مچ را افزایش می‌دهند.

تعویض نکردن به موقع کفش‌ها

 اشتباه بزرگ دیگری که افراد مرتکب می‌شوند این است که کفش خود را دیر عوض می‌کنند. زیرا ظاهر آن را دوست دارند. هنگامی که کفش مستهلک شود، استفاده از آن باعث درد در ناحیه زانو ، لگن و کمر می‌شود. دوندگان باید بعد از ۴۸۰ تا ۸۰۰ کیلومتر دویدن باید کفش خود را عوض کنند. یعنی اگر هر روز با کفش خود ورزش کنید باید بعد از شش ماه آن را عوض کنید.

میزان استفاده شما از کفش مهم است!

وقتی می‌خواهید یک کفش ورزشی بخرید، به کیفیت اهمیت بالایی بدهید. کفش‌های ورزشی، کیفیت و قیمت‌های متفاوتی دارند. اگر شما یک ورزشکار هستید و مدام از کفش‌هایتان استفاده می‌کنید، بهتر است کفشی با کیفیت بالا و جنس خوب تهیه کنید. شاید قیمت کفش‌های خوب کمی بالا باشد، اما در سلامت نگه داشتن شما دخیل است.
از سوی دیگر توجه داشته باشید که کفش‌های ورزشی را هر چند وقت یک بار باید عوض کنید، چون صدمه دیدن نوک آن یا ساییده شدن پاشنه آن می‌تواند سبب بروز دردهایی در پا و کمر شود.

انواع كفش ورزشی

ورزشکاران اگر از کفش مناسبی برخوردار باشند به هنگام مسابقه نسبت به دیگران از مزیت خوبی برخوردار خواهند بود که اهمیت فراوانی دارد. دانش مناسب، چسبندگی، آزادی حرکت و پشتیبانی درست اثر مستقیمی بر عملکرد ورزشکار می‌گذارد. به همین دلیل است که هر ورزشی کفش خاص خودش را دارد، که در ادامه به مواردی از آن به طور مختصر می‌پردازیم:

كفش پياده روی

راه رفتن متداول‌ترين فعاليت حركتی انسان بوده و آزاد بودن و در هم نپيچيدن پا هنگام راه رفتن نكته بسيار مهمی است. همين موضوع درباره پاشنه كفش هم صادق است. كفش بايد هميشه با حركت پا خم شود. سبكی، انعطاف‌پذيری كفش در پنجه و ضربه‌گيری از ويژگی‌های يك كفش پياده‌روی مناسب محسوب می‌شود.

كفش دو و ميدانی

دو و ميدانی مادر ورزش‌هاست و انتخاب کفش مناسب نيز برای اين ورزش اهميت خاصی دارد. تحقيقات نشان می‌دهد اضافه‌شدن ۱۰۰گرم به وزن كفش، سرعت دونده ماراتن را يك تا دو دقيقه كاهش و مصرف انرژی را يك درصد افزايش می‌دهد. دراين كفش‌ها بايد تحرك انگشتان درهر جهت (بالا، پايين، جلو و پهلوها) با آزادی انجام گيرد.
مهم‌ترين نکات هنگام خريد کفش‌های دو و ميدانی، توجه به زيره و لژ آن است. در این ورزش حین دویدن ممکن است با موانعی برخورد کنید. کفشی که برای این ورزش انتخاب می‌کنید باید کاملا پوشیده باشد. در ضمن زیره‌‌ای داشته باشد که هم از درون و هم از بیرون بتواند ضربات را گرفته و خنثی کند. در زیره اغلب کفش‌های مخصوص دو میدانی کربن به کار رفته است که سبب ثابت ماندن کفش در پا می‌شود.

كفش فوتبال

فوتبال پرطرفدارترين رشته ورزشی است بر همين اساس بازار کفش اين رشته مملو از مارک‌های متعدد داخلی و خارجی اعم از مرغوب و نامرغوب است. مهم‌ترين نکات در مورد کفش فوتبال، استوک و رويه کفش است. استوک برای جلوگيری از ليز خوردن و رويه جهت بازی که در پی ضربات فراوان به توپ، پاره نشود.
اين كفش بايد طوری ساخته شود كه طيف حركتی فيزيولوژيک را محدود نكند. تخت كفش نيز بايد طوری طراحی شده باشد كه از زخم شدن وسط كف پا جلوگيری كند درعين حال امكان حركت قوسی مناسب نيز وجود داشته باشد تا وضعيت بهتری برای ضربه با روی پا به توپ فراهم شود. كفش مدرن فوتبال وزنی فقط حدود ۲۵۰گرم دارد.

كفش فوتسال

با توجه به افزايش فشار بر روی رباط، غضروف‌ها به‌ويژه مچ پا، زانو و تاندون آشيل كفش‌های تخت آجدار (Bristle Sole) مطلوب است تا قابليت ضربه‌گيری بيشتری درتخت كفش داشته باشد.

كفش كشتی

برای اجرای مناسب حركات اين كفش بايد از انعطاف پذيری، قدرت و استقامت بالايی برخوردار باشد، همچنين با توجه به براق و ليز بودن كف‌پوش سالن‌های كشتی بايد در ته كفش عاج مناسب برای اصطكاک مطلوب باشد. برای زيركفش نيز بايد ابری نازک وجود داشته باشد و برای محافظت هرچه بيشتر از مچ پا در هنگام اجرای حركات اين نوع كفش‌ها دارای ساقی بلند هستند.

كفش آمادگی جسمانی و ايروبيک

اين رشته شامل حركاتی چون قدم زدن، جست و خيز، پرش و غيره است. از اين رو بايد نسبتا سبک و حالت ضربه‌گيری خوبی داشته باشد. در يک كفش ايروبيک مناسب قسمت ميانی، خارجی و پاشنه بايد به طور كامل مورد حمايت قرارگيرد و همچنين قسمت جلوی كفش نيز ضربه‌گيری مناسبی داشته باشد.

كفش بسكتبال

حركت به جلو، توقف‌های ناگهانی و حركات به پهلو اساس حركت در رشته بسكتبال است. از اين رو ساق كفش بايد نسبتا بلند و پاشنه آن مستحكم باشد، براي به حداقل رساندن اصطكاك درون كفش نيز كفش‌های دولايه بدون پاشنه مناسب بسكتبال است. دربين كفش‌های ورزشی داخل سالن ضخيم‌ترين پاشنه را كفش بسكتبال دارد.