چطور کفش ورزشی را تمیز و ضدعفونی کنیم؟

کفش ورزشی فقط یک وسیله برای پیاده‌روی یا باشگاه رفتن نیست؛ این کفش‌ها شریک روزهای پرتحرک ما هستند، از صبح‌ دویدن گرفته تا تمرین‌های سخت باشگاهی یا حتی رفت‌وآمدهای روزمره. اما اغلب فراموش می‌کنیم که این همراه دائمی، بیش از هر چیزی در معرض آلودگی، گرد و غبار، عرق پا و باکتری قرار دارد. نتیجه؟ ظاهر نامناسب، بوی بد، کاهش عمر مفید کفش، و در مواردی حتی بیماری‌های پوستی و قارچی.

در واقع، تمیز کردن کفش ورزشی چیزی فراتر از یک اقدام زیبایی‌شناسانه است؛ این کار یک ضرورت بهداشتی است. اگر کفش‌هایتان بوی نامطبوع گرفته‌اند، لکه‌های گل و خاک رویشان نشسته یا پس از مدتی احساس می‌کنید پاهایتان راحتی سابق را ندارند، وقت آن رسیده که تمیزشان کنید.

در این مقاله، یاد می‌گیریم که چگونه کفش ورزشی‌ خود را بدون آسیب‌زدن به بافت یا شکل آن، تمیز و ضدعفونی کنیم. فرقی ندارد که کفش شما از پارچه، چرم، فوم یا ترکیب این‌ها ساخته شده باشد، ما گام‌به‌گام مراحل شستشو، ضدعفونی، خشک‌کردن و نگهداری آن را توضیح خواهیم داد.

همه چیز برای شروع تمیز کردن کفش ورزشی

قبل از اینکه آستین‌ها را بالا بزنید و سراغ شست‌وشوی کفش ورزشی بروید، باید کمی آماده‌سازی انجام دهید. تمیز کردن کفش ورزشی فقط مربوط به صابون و آب نیست؛ شناخت نوع کفش، داشتن ابزار مناسب، و رعایت نکات اولیه باعث می‌شود نتیجه بهتر و بدون آسیب باشد. در ادامه، گام‌به‌گام مراحل آماده‌سازی را بررسی می‌کنیم:

جنس کفش‌ ورزشی را بشناسید.

اولین قدم، بررسی برچسب اطلاعات کفش است. این برچسب معمولاً در داخل زبانه کفش قرار دارد و اطلاعاتی در مورد جنس، روش نگهداری و هشدارها ارائه می‌دهد. شناخت دقیق نوع کفش، کمک می‌کند که بدانید از چه شوینده‌هایی استفاده کنید و چه چیزی را هرگز به آن نزنید! انواع رایج کفش‌های ورزشی عبارتند از:
پارچه‌ای (مش یا کتان): سبک و تنفس‌پذیر؛ نسبتاً راحت‌تر در شستشو ولی آسیب‌پذیر در برابر آب زیاد.
چرم طبیعی یا مصنوعی: نباید خیس شود؛ نیاز به محلول‌های مخصوص و پارچه مرطوب دارد.
فومی یا پلاستیکی: در برابر رطوبت مقاوم‌تر هستند، اما نباید در معرض حرارت مستقیم قرار گیرند.
ترکیبی (میکس): نیاز به دقت بیشتر و شستشوی موضعی.

وسایل لازم برای تمیز کردن کفش ورزشی
برای اینکه کارتان به بهترین شکل انجام شود، این وسایل را آماده کنید:

 تفکیک اجزای کفش
قبل از شروع به تمیز کردن، کفش‌تان را به اجزای قابل جدا شدن تفکیک کنید. بند کفش را جدا کرده و به‌صورت جداگانه بشویید یا حتی در ماشین لباسشویی بیندازید. اگر کفی کفش (insole) قابل جدا شدن است، حتماً آن را خارج کنید. این قسمت معمولاً بیشترین عرق و بوی بد را به خود می‌گیرد و باید جداگانه تمیز یا تعویض شود.

خاک‌گیری اولیه
قبل از استفاده از آب یا شوینده، باید خاک و گرد و غبار را با برس یا مسواک از سطح کفش پاک کنید. این کار مانع از آن می‌شود که هنگام شستشو، گل و ذرات خشک با آب ترکیب شده و به شکل گل و لای به عمق بافت نفوذ کنند. برای گرفتن نتیجه بهتر، ابتدا سطح کفش را به‌آرامی برس بزنید. از نوک کفش، پاشنه و کناره‌ها غافل نشوید. اگر کفش خیلی گل‌آلود است، اجازه دهید ابتدا خشک شود و سپس خاک خشک‌شده را جدا کنید.

انتخاب محل مناسب برای شستشو
تمیز کردن کفش ورزشی بهتر است در فضای باز، حمام یا بالکن انجام شود. از شستشوی آن روی فرش یا در سینک ظرف‌شویی آشپزخانه خودداری کنید تا آلودگی منتقل نشود. یک لگن یا سینک جداگانه، حوله یا روزنامه زیر کار بگذارید تا تمیزکاری راحت‌تر و تمیزتر انجام شود.

آموزش مرحله‌ به‌ مرحله تمیز کردن کفش ورزشی

تا اینجا یاد گرفتیم که چرا باید کفش ورزشی‌مان را تمیز کنیم و چطور برای این کار آماده شویم. در ادامه مقاله، یک فرآیند ساده، اما حرفه‌ای، برای تمیز کردن کفش‌ ورزشی از انواع جنس‌ها، آموزش می‌دهیم.

مرحله اول: تمیز کردن سطح بیرونی کفش

ساخت محلول شوینده ملایم
در یک کاسه، یک قاشق چای‌خوری مایع ظرفشویی یا صابون ملایم رو در یک لیوان آب ولرم حل کنید. هرگز از مواد سفیدکننده یا شوینده‌های قوی استفاده نکنید تا بافت رویه کفش دچار آسیب نشود.

شست‌وشوی رویه کفش (Upper)
مسواک یا برس نرم را به محلول آغشته کنید. سپس با حرکات دایره‌ای روی سطح کفش، مخصوصاً روی لکه‌ها بکشید. به نوک پا، پاشنه و لبه‌های دوخت، توجه بیشتری داشته باشید.

تمیز کردن زبانه کفش
زبانه کفش معمولاً یکی از نقاطی‌ست که بیشترین تماس را با پای شما دارد و در معرض تعرق قرار دارد. برای جلوگیری از رشد باکتری‌ها، حتما نسبت به تمیز کردن آن توجه کافی را داشته باشید.

مرحله دوم: تمیز کردن زیره کفش

زیره یا کفی بیرونی کفش معمولاً بیشترین تماس را با زمین دارد و می‌تواند جایگاه مناسبی برای رشد آلودگی و باکتری باشد. با یک برس محکم‌تر یا مسواک کهنه (فقط برای این قسمت) محلول شوینده را روی زیره کفش بکشید. اگر زیره عاج‌دار است، با خلال‌دندان یا مسواک نرم داخل شیارها را بشویید. بعد از اتمام پاکسازی زیره کفش، با دستمال مرطوب یا اسفنج تمیز، مواد شوینده اضافی را پاک کنید.

مرحله سوم: شست‌وشوی بند و کفی کفش

۱. بند کفش
بعد از جدا کردن بندها، آن‌ها در یک ظرف آب گرم و صابون بیندازید پس از حدود ۱۵ دقیقه، با دست یا برس نرم، تمیزشان کنید. اگر بندها خیلی کهنه شده‌اند (خصوصا رنگ روشن)، بهتر است آن را تعویض کنید.

۲. کفی داخلی (Insole)
اگر کفی کفش قابل جداسازی است، حتماً آن را خارج کنید. اگر کفی کفش بوی بدی به خود گرفته است، می‌توانید از ترکیب جوش‌شیرین + سرکه سفید (یا آبلیمو)ُ برای رفع بو استفاده کنید. با اسفنج نرم یا دستمال مرطوب، کفی کفش را تمیز کنید و سپس اجازه دهید تا کاملاً در هوای آزاد خشک شود. پیشنهاد می‌کنیم کفی‌هایی که بوی بد زیادی دارند و قابل شستشو نیستند را تعویض کنید.

مرحله چهارم: آب‌کشی و حذف باقیمانده مواد شوینده

با یک دستمال مرطوب یا حوله نمدار، تمامی بخش‌های کفش را پاک کنید تا تمام مواد شوینده رفع شود و روی کفش باقی نماند. از شلنگ یا جریان مستقیم آب برای شستن کفش استفاده نکنید، مخصوصاً برای کفش‌هایی که لایه‌های چسب یا پارچه مش دارند.

مرحله پنجم: خشک‌ کردن اصولی کفش

بعد از تمیز کردن کفش ورزشی، نوبت به خشک‌کردن حرفه‌ای آن است. حتما داخل کفش را با روزنامه یا حوله کاغذی پر کنید تا رطوبت را جذب کند. این کار از خراب شدن فرم کفش جلوگیری می‌کند. حتما کفش را در سایه و هوای آزاد قرار بدید. هرگز از سشوار، بخاری، یا نور مستقیم آفتاب استفاده نکنید. گرمای شدید باعث آسیب به چسب و شکل کفش می‌شود.

ضدعفونی کردن کفش ورزشی

تمیز کردن کفش ورزشی یک چیز است، و ضدعفونی کردن آن چیز دیگری! بسیاری از آلودگی‌ها مثل گرد و خاک و لکه‌ها با آب و صابون از بین می‌روند، اما باکتری‌ها، قارچ‌ها و بوی بد در عمق بافت کفش می‌مانند و اگر حذف نشوند، دوباره مشکل‌ساز می‌شوند. در این بخش، یاد می‌گیریم چطور کفش‌های ورزشی را به‌درستی ضدعفونی کنیم و از بین بردن بوی بد کفش را به‌صورت حرفه‌ای انجام دهیم.

چرا ضدعفونی کردن کفش ورزشی مهم است؟

روش‌های ساده و موثر برای ضدعفونی کردن کفش ورزشی

روش ۱: استفاده از الکل ایزوپروپیل (۷۰٪)

الکل ایزوپروپیل یک ضدعفونی‌کننده قوی و سریع‌الاثر است که برای بیشتر کفش‌ها بی‌خطر است. قبل از استفاده گسترده، مقدار کمی را روی بخش کوچکی از کفش تست کنید تا مطمئن شوید رنگ یا بافت آسیب نمی‌بیند. برای استفاده، ابتدا مقدار کمی از الکل را در یک اسپری‌ریخته و به داخل و رویه کفش اسپری کنید. روی زبانه، کفی داخلی، و لبه‌های داخلی کفش تمرکز کنید.باشد.سپس اجازه دهید تا کفش در هوای آزاد کاملاً خشک شود.

روش ۲: اسپری ضدعفونی‌کننده کفش (مخصوص پارچه و چرم)

در بازار اسپری‌هایی وجود دارد که مخصوص ضدعفونی کردن کفش ورزشی هستند و همزمان بوی بد را نیز خنثی می‌کنند. این اسپری‌ها دارای ترکیبات ضدقارچ و آنتی‌باکتریال هستند و مناسب برای انواع کفش (چرم، فوم، مش، کتان) می‌باشند. چیزی که استفاده از این اسپری‌ها را مطلوب می‌کند؛ خشک شدن سریع آنم‌ها و عدم نیاز به آبکشی است.

روش ۳: استفاده از جوش‌شیرین و سرکه سفید

اگر ضدعفونی‌کننده‌ شیمیایی در دسترس ندارید، می‌توانید از روش خانگی استفاده کنید. ابتدا یک قاشق غذاخوری جوش‌شیرین را داخل کفش بریزید. سپس روی آن چند قطره سرکه سفید بریزید. جوش شیرین و سرکه سفید درون کفش واکنش شیمیایی می‌دهند و یک کف ایجاد می‌کنند. اجازه دهید کف ایجاد شده یک شب درون کفش بماند. روز بعد، کفش را تکان داده و داخلش را برس بزنید.
این روش علاوه بر ضدعفونی کردن، برای از بین بردن بوی بد کفش نیز موثر است.

راهکارهای موثر برای حذف بوی بد کفش ورزشی

۱. پودر جاذب بو یا ذغال فعال:
مقداری پودر زغال داخل جوراب کهنه بریزید، گره بزنید و شب تا صبح داخل کفش بگذارید.

۲. کیسه‌های ضد بو آماده:
در بازار کیسه‌هایی حاوی زغال و گیاهان معطر مثل نعنا یا اسطوخودوس وجود دارد که بوی بد را جذب و کفش را خوشبو می‌کنند.

۳. اسپری‌های خوشبو کننده کفش:
بعد از ضدعفونی، استفاده از این اسپری‌ها برای بوگیری فوری توصیه می‌شود.

۴. قرار دادن کفش در فریزر (برای بوهای شدید و قارچ‌ها):
یک روش کمتر شنیده‌شده اما مؤثر؛ کفش‌تان را در کیسه فریزر گذاشته و یک شب در فریزر قرار دهید. سرمای شدید باعث مرگ باکتری و قارچ‌ها می‌شود.

نکات تکمیلی برای جلوگیری از بازگشت بو

همیشه بعد از استفاده از کفش، آن را در هوای آزاد قرار دهید. همواره از جوراب تمیز و نخی استفاده کنید و جوراب‌های خود را به صورت روزانه بشویید. بهتر است از کفی‌های قابل تعویض و آنتی‌باکتریال استفاده کنید. بعد از تمرینات، کفش ورزشی را در کیف باشگاهی دربسته رها نکنید. بهتر است کفشی که دائم استفاده می‌کنید، دو جفت باشد تا یک روز در میان استفاده شوند و فرصت خشک شدن پیدا کنند.

نکاتی برای نگهداری بهتر و طولانی‌تر کفش ورزشی

تمیز کردن و ضدعفونی کردن، پایان ماجرا نیست. برای اینکه کفش‌تان همیشه تازه و قابل استفاده بماند، باید به نگهداری آن هم اهمیت دهید. کفش‌ها را همیشه بعد از استفاده هوادهی کنید. حتی اگر تمرین سنگینی نداشتید، بگذارید کفش در هوای آزاد خشک شود. از استفاده روزانه سنگین خودداری کنید. اگر کفش ورزشی‌تان هر روز استفاده می‌شود، بهتر است حداقل دو جفت داشته باشید و یک روز در میان از آن‌ها استفاده کنید. کفی‌های کفش را دوره‌ای تعویض کنید. کفی‌های داخل کفش به مرور بو می‌گیرند و شکل‌شان از بین می‌رود. هر چند ماه یکبار آن‌ها را تعویض یا ضدعفونی کنید.. کفش را در کیف دربسته رها نکنید. حتما بعد از تمرین، کفش را از ساک ورزشی دربسته خارج کنید. همین موضوع ساده باعث تولید بوی بد می‌شود. اگر کفش‌تان را در کمد یا چمدان نگه می‌داریدِ بهتر است آن را داخل کیسه نخی یا پارچه‌ای بگذارید. این کار کفش شما را از گردوغبار و رطوبت محافظت می‌کند.

جمع‌بندی نهایی: کفش‌ ورزشی‌ شایسته‌ی مراقبت است!

تمیز کردن کفش‌ ورزشی و تمیز نگه داشتن آن، فقط یک دغدغه‌ی ظاهری نیست، بلکه نشان‌دهنده‌ی احترام به سلامتی، نظم شخصی و سرمایه‌ای است که برای خرید کفش باکیفیت صرف کرده‌اید. همان‌طور که در طول این مقاله خواندید، با رعایت چند نکته ساده و در دسترس، می‌توانید به‌راحتی عملیات تمیز کردن کفش ورزشی را در خانه انجام دهید؛ بدون نیاز به هزینه‌های اضافی یا مواد شیمیایی مضر.

به یاد داشته باشید که هر کفش، بسته به جنس و ساختار خود، نیازمند روش خاصی برای تمیز کردن و نگهداری است. کفش‌های مشبک، چرمی، فومی یا پارچه‌ای، هرکدام نیازمند دقت و وسایل خاصی هستند که در این راهنما به آن‌ها پرداختیم. بنابراین، اگر کفش ورزشی‌تان را واقعاً دوست دارید، با آن مثل یک دوست وفادار رفتار کنید! بعد از هر فعالیت شدید، کمی وقت بگذارید، آلودگی‌ها را پاک کنید، در محیطی مناسب خشکش کنید و اگر لازم بود آن را ضدعفونی نمایید.

به‌مرور زمان، این کار به یک عادت لذت‌بخش تبدیل خواهد شد و دیگر هرگز مجبور نخواهید شد به‌خاطر بوی بد، ظاهر زشت یا خراب شدن زودهنگام، کفش محبوب‌تان را کنار بگذارید. به خاطر داشته باشید که "یک کفش تمیز، فقط زیباتر نیست؛ سالم‌تر، بادوام‌تر و کاراتر هم هست."

سوالات متداول